سوره غافر

---

سوره غافر (یا سوره مؤمن، یا سوره حم المؤمن) چهلمین سوره قرآن کریم می باشد.از آن در باب صلات سخن گفته‌اند.

۱ - در روایت

---

از امام باقر علیه السّلام نقل شده است: «هر کس سوره غافر را در هر شب تلاوت کند، خداوند گناهان گذشته و آینده‌اش را می‌بخشد و کلمه تقوا (توحید و ولایت) را ملازم او قرار می‌دهد - که از او جدا نشود - و آخرت او را بهتر از دنیا می‌گرداند».

۲ - استحباب

---

غافر از حوامیم و تلاوت آن در نمازهای نافله مستحب است.

۳ - معنای غافر

---

«غافر» از ماده « غفران » به معنای خطاپوش و بخشنده است. غافر یکی از صفات خداوند می‌باشد که در آیه سوم این سوره آمده است: (غافر الذنب وقابل التوب…)؛ «خداوندی که آمرزنده گناه و پذیرنده توبه است». بدین جهت، سوره غافر نام گرفته است.

۴ - موضوع سوره

---

این سوره پیرامون بلندپروازی‌های کفار ، و مجادلات باطل ایشان به منظور از بین بردن حقی که بر آنان نازل شده، سخن می‌گوید، بدین سبب آیات آن یکی پس از دیگری متعرض جدل‌های آنان، و پاسخ دادن به جدالشان می‌شود، یک جا می‌فرماید: ما یجادل فی آیات الله الا الذین کفروا فلا یغررک تقلبهم فی البلاد، جای دیگر می‌فرماید: الذین یجادلون فی آیات الله بغیر سلطان اتاهم کبر مقتا، باز هم می‌فرماید: ا لم تر الی الذین یجادلون فی آیات الله انی یصرفون
و با این تکرار، سورت استکبار و جدال آنان را از راه به رخ کشیدن عذابی که امم گذشته به جرم تکذیب گرفتار آن شدند می‌شکند، و به همین منظور عذاب‌های خوار کننده‌ای را که خدا به ایشان وعده داده، با ذکر نمونه‌ای از آنچه در آخرت بر سرشان می‌آید خاطر نشان می‌کند و سخنان باطل ایشان را با حجت‌هایی که گویای وحدانیت خدا در ربوبیت و الوهیت است، به کلی مردود می‌سازد؛ رسول گرامی خود صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را امر به صبر نموده و هم آن جناب و هم همه مؤمنین را وعده نصرت می‌دهد. و نیز آن جناب را امر می‌کند که به کفار اعلام کند تسلیم پروردگار خویش است و دست از پرستش او برنخواهد داشت، تا به کلی از آن جناب مایوس گردند.

۵ - مکی یا مدنی بودن سوره

---

گفته شده تمامی آیات این سوره در مکه نازل شده، چون آیات آن به هم اتصال دارند و مضامین آن بر این معنا شهادت می‌دهد. ولی بعضی‌ها گفته‌اند: پاره‌ای از آیاتش در مدینه نازل شده است.

۶ - ویژگی‌های سوره غافر

---

۱. دارای ۸۵ آیه به عدد کوفی و شامی ، ۸۴ آیه به عدد حجازی ، ۸۲ آیه به عدد بصری ، ۱۱۹۹ یا ۱۲۸۸ کلمه و ۴۹۶۰ یا ۵۱۰۹ حرف است.
۲. در ترتیب نزول، شصتمین و در مصحف شریف چهلمین سوره است.
۳. بعد از سوره زمر و پیش از سوره فصلت در مکه و پیش از هجرت نازل و به همین ترتیب نیز در مصحف شریف گردآوری شد.
۴. از ابن عباس نقل شده که آیات ۵۶ و ۵۷ مدنی است.
۵. از نظر کمیت، از سور مثانی و دقیقا نیم جزء قرآن است.
۶. نخستین سوره از سور حوامیم (سوره‌هایی که با حروف مقطعه «حم» آغاز می‌شوند) و بیست و یکمین سوره از سور مقطعات است.
۷. گفته شده است دو آیه منسوخ دارد.

۷ - مطالب عمده سوره غافر

---

۱. بیان تقابل دائم حق و باطل ، ایمان و کفر و ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها.
۲. مطالبی درباره توحید و خداشناسی و تدبیر خداوند در جهان خلقت.
۳. ارائه بخش‌هایی از تاریخ بنی اسرائیل ؛ موسی علیه‌السّلام و هارون با فرعون و هامان و نیز داستان مؤمن آل فرعون .
۴. مطالبی از خلقت انسان.
۵. مطالبی از معاد .
۶. تشویق به سیر و سیاحت برای عبرت آموزی.

۸ - پانویس

---